تأثیر موسیقی شعر حافظ بر غزلیات حزین لاهیجی

در این پژوهش، تلاش شده تا با بیان مشترکاتی در موسیقی بیرونی و درونی غزل های حافظ و حزین، اثبات شود که حزین در سرودن غزل هایش، از خواجه شیراز الهام گرفته و از او تبعیت کرده است. بدین منظور، مشابهت های ظاهری غزل های هر دو شاعر بررسی شده است. البتّه در این قسمت، غزل هایی انتخاب گردیده است که حزین در آنها به استقبال غزل های حافظ رفته و آنها را بر وزن و قافیه و ردیف غزل های او سروده است. در ادامه، تضمین های حزین از حافظ، برخی کلمات، اصطلاحات، ترکیبات محاوره ای، ترکیبات اضافی و وصفی مشترک که حزین از غزل های حافظ اقتباس کرده، آمده است. سپس سطوح موسیقایی اعم از موسیقی بیرونی (اوزان و بحور) و موسیقی کناری (ردیف و قافیه) در کلّ غزل های این دو شاعر بررسی شده است. نتیجه ی تحقیق این که: بحر هایی را که حزین در غزل هایش استفاده نموده، مشابه بحوری است که حافظ نیز از آنها در غزل هایش استفاده کرده است، هر چند که درصد به کارگیری این بحور در غزل های دو شاعر با هم متفاوت است ( درصد 4 بحر پرکاربرد مورد استفاده حزین و حافظ به ترتیب عبارتند از: رمل( 50/16 و 30/36)، هزج (83/47 و 61/15)، مضارع ( 91/18 و 86/18) و مجتث (91/8 و 54/24). همچنین غزل های حافظ و حزین از نظر قافیه (با بالاترین بسامد قافیه اسمی) و ردیف ( غالب غزل ها مردّف فعلی) نیز به یکدیگر شباهت زیادی دارند. بررسی موسیقی درونی و معنوی (تکرار، اعنات و جناس با بیشترین تأثیر) در غزل های منتخب و ارتباط و پیوستگی آرایه های لفظی، معنوی (ایهام و تلمیح) و فنون بیان (مجاز، تشبیه، استعاره و کنایه) با موسیقی شعر (به منظور غنی کردن آن و انسجام بخشی به متن) مورد توجّه بوده است. کلمات کلیدی: حافظ، حزین، موسیقی شعر.